CERSKA BITKA

Jedna od najvećih srpskih pobeda na Ceru i danas je predmet neslaganja istoričara. Naime, jedni navode kao početak bitke dan kada je došlo do proboja austrougarskih trupa preko Drine , dok drugi navode dan kada su srpske trupe izvršile kontranapad.

Loša procena veličine srpskog seljaka

U istorijskim spisima stoje hvale glavnokomandujućeg oficira Poćoreka da će Srbiju pogaziti za svega sedam dana i kako je sve to samo nešto “šetnja do Niša” gde je trebalo da se susretnu sa Bugarskom armijom.

Tako samouvereni, formiranu vojsku za pohod na Srbiju nazvali su “kaznena ekspedicija”.

Ovakve izjave nisu čudile s obrirom na to da je srpska vojska u rat ušla sa 250.000 vojnika dok je Austrougarska vojska brojala oko 1,5 milion vojnika, a za samu bitku na Ceru je formirala 300.000 vojnika.

Ovom vojskom Poćorek je planirao napad na Srbiju preko Drine, igrajući na kartu iznenađenja.

Računajući na iscrpljenost srpskog seljaka u Balkanskim ratovima, verovali su da će Srbija za kratko vreme “pasti na kolena”. Ipak, istorija beleži drugačiji tok.

Cerska bitka je prva srpska ali i saveznička pobeda u Prvom svetskom ratu. Bila je ovo velika pobeda koja je moralno podigla vojnike ali i saveznicima pokazala da njeni neprijatelji nisu nesavladivi.

Prva srpska pobeda u Velikom ratu

Srpski vojni sanitet je u rat ušao u jako lošem stanju. Pored nedostatka lekova i sanitetskog materijala, najveći problem bio je nedovoljan broj lekara.

Srbija, koja je tada imala na oko pet miliona stanovnika, imala je samo oko 400 lekara koji su davali sve od sebe kako bi pružili pomoć ranjenim srpskim vojnicim na frontu.

Operacije, šivenja i druge hiruške intervencije izvodili su na prvoj liniji fronta i u tom svom poslu često i sami ginuli.
Napad je počeo 12. avgusta 1914. godine na reci Drini.

Austrougarska je sa oko 80.000 vojnika Pete armije generala Liborijusa fon Franka, krenula preko Drine. Istovremeno Druga armija je preko Srema napala i osvojila Šabac. Ipak, četničke trupe na Drini zadale su probleme generalu Poćoreku.

Austrougarski izveštaji govore da su već tokom prvog i drugog napada njihove trupe trpele strahovite gubitke i to od vojnika sakrivenih iza žbunja i drveća koji su na njih pucali.

Trenutak preokreta Cerske bitke

Znajući da Austrougarska priprema veliku ofanzivu na Srbiju, srpska Vrhovna komanda pripremala se za taktičko-operativna dejstva i kontraofanzivu. Procenjujući da će glavnina austrougarskih snaga udariti sa severa i dolinom Morave, dok će pomoćne snage nadirati sa zapada od Drine, Komanda je rasporedila svoje snage.

Prva armija, pod komandom generala Petra Bojovića, nalazila se na prostoru Grocke, Smederevske Palanke, Rače i Topole.

Druga armija, pod komandom generala Stepe Stepanovića, nalazila se u rejonu Obrenovca i Aranđelovca.

Treca armija, pod komandom generala Pavla Jurišića, štitila je severnu i severozapadnu granicu od ušća Kolubare do Ljubovije, dok se Užička vojska, pod komandom generala Miloša Božanovića, nalazila u rejonu Užica, kako bi kontrolisala pravce koji od Višegrada i Bajine Bašte vode dolinom Zapadne Morave.

Uočavajući stratesku važnost planine Cer, a prema trenutnom rasporedu snaga, komandant Druge armije Stepa Stepanović izradio je plan dejstva Druge armije da se izvrši manevar u pravcu Cera i Mačve i da umesto na sever, krene ka zapadu i susretne snage napadača.

Očekujući udarni napad, Vrhovna komanda je 15. avgusta donela odluku koja će obeležiti ratovanje u Srbiji 1914. godine.

U noći između 15. i 16. avgusta na vrhovima planine Cer susreli su se prvi deo Kombinovane divizije sa prethodnicom Dvadeset prve landver divizije austrougarske armije.

Pod udarom srpske vojske brojnija austrougarska armija počela je da se povlači. Povlačenje preko Drine razbijene austrougarske snage otpočele su u noći 19. na 20. avgust i nastavile ceo sutrašnji dan.

Posle trijumfa na planini Cer, Srbi su hteli da povrate teško utvrđeni grad Šabac. Žestoki okršaji su se desili 21. i 22. avgusta, tokom kojih su srpske snage uspele da se probiju do zapadne strane grada.

Do 23. avgusta su opkolili grad i uveče doterali tešku artiljeriju. Sledećeg dana su Srbi ušli u grad, da bi otkrili da su ga Austrougari napustili prethodno veče. Do popodne, srpske snage su stigle do obala Save, čime je prva austrougarska ofanziva završena.

Zahvaljujući sjajnoj strategiji srpske komande i neuporedivoj hrabrosti srpskih vojnika, do 24. avgusta u Srbiji nije ostao ni jedan austrougarski vojnik.

Veličanstvena pobeda

Cerska bitka je veličanstevna pobeda srpske vojske koja je izazvala veliko iznenađenje širom Evrope. Svi su govorili o maloj Kraljevini koja je pobedila nadmoćnu carevinu. Ekonomski razvoj i snaga vojske između dve zemlje bili u neravnopravnom odnosu i to je ono što i danas izaziva nevericu.

U jednoj od najzačajnih bitki u srpskoj istoriji svojim herojskim činom su se istakli pripadnici Kombinovane, Moravske, Šumadijske i Konjičke divizije.

Srpski vojnik je pokazao da je iako mali, njegovo srce veće od Hazburške monarhije. Borio se da bi zaštitio imovinu i svoju porodicu. Tom porivu nije mogao da suprostavi ni veliki i moćni neprijatelj.

Cerska bitka je bila od velikog moralnog značaja za Srbiju i za Saveznike

Cerska bitka imala je ogroman psihološki značaj. Ona je došla u trenutku kada su nemačke trupe nezadrživo napredovale ka srcu Francuske.

Mala srpska vojska pobedom na Ceru doprinela je ugledu Kraljevine Srbije i postavila je na vrlo visoko mesto u odnosima sa saveznicima.

U Cerskoj bitki srpske snage izgubile su više od 16.000 vojnika, dok su austrougarski gubici iznosili oko 25.000 vojnika
Zahvaljujući dobrom komandovanju, Srpska vojska je uspela da se prilagodi situaciji na terenu i da u jednoj iznenadnoj, neočekivanoj bitki izbori pobedu. Nakon ove bitke, Komandant Druge armije general Stepa Stepanović dobio je čin vojvode za postignute rezultate.

ZANIMLJIVOSTI: Cerska bitka je prva u srpskoj istoriji u kojoj je prekršen lanac komandovanja: Vojvoda Radomir Putnik je čekao ishod austro-ugarskih operacija, a general Stepa Stepanović je shvatio važnost planine Cer oglušio se o komandu Vojvode Radomira Putnika, što je dovelo do uspeha srpske vojske u Cerskoj bitki.