KAD SE VIJORILA SRPSKA ZASTAVA NA BELOJ KUĆI

Bio je to 28. jul 1918. godine. Tada je u SAD-u obeleženo četiri godine od početka Velikog rata, i kada se prvi put zaviorila srpska zastava na Beloj kući, u znak poštovanja na herojsku borbu i poštovanje ka brojnim srpskim žrtvama.

Savezništvo na delu

Još početkom 1915. godine na teritoriji Srbije bila je angažovana i američka sanitetska misija protiv epidemije tifusa. Nakon povlačenja srpske vojske preko Albanije, američki Crveni krst se posebno zalagao za upućivanje pomoći stanovništvu u okupiranoj Srbiji.

Američko građanstvo nije krilo simpatije i podršku prema srpskom narodu, iako su SAD bile neutralne do 1917. godine. Od 1914 do 1916. godine, ogromne količine novca i hiljade tona humanitarne pomoći, stizale su građanima Srbije iz SAD.

U tom period je zaista veliki broj primera solidarnosti američkih građana Srbiji, od predsednika SAD Teodora Ruzvelta koji je prvi istakao da je Srbija prva na udaru primila “gvozdeni udarac”, pa do medicinske sestre Agnes Gardner.

Značaj I položaj Srbije u Prvom svetskom ratu prepoznala je šira američka javnost, ali i tadašnji predsednik, Vudro Vilson, kao i državni sekretar, Robert Lansing. Sjedinjene Američke Države obeležile su 28. jul 1918.godine kao „Srpski dan“.

Ideja o isticanju zastave

Ideja o obeležavanju "srpskog dana" potekla je od tadašnjeg srpskog poslanika u SAD-a Ljubomira Mihailovića, o čemu svedoči njegova prepiska sa drugim pomoćnikom državnog sekretara Vilijamom Filipsom.

Naime, 1. juna 1918. godine Mihailović je uputio taj predlog u pismu Filipsu u kojem je objasnio da je "28. jul datum kada su Centralne sile proglasile rat civilizovanom svetu", a Filips mu je odgovorio već posle pet dana rekavši da je predsednik impresioniran predlogom vezanim za 28. jul.

Veruje se da je na pozitivan stav američkog predsednika prema Srbima uticalo i poznanstvo sa velikim naučnikom Mihajlom Pupinom koji mu je bio lični prijatelj, a u to vreme je bio naučnik svetskog glasa koji je živeo i radio u SAD-u.

Srpska zastava na Beloj kući

Zadivljen herojstvom srpskog naroda tadašnji predsednik Sjedinjenih Američkih država Tomas Vudro Vilson je na četvrtu godišnjicu objave rata Srbiji, dana 28. jula 1918. godine proglasio “srpski dan” u Vašingtonu. Tim povodom na svim institucijama, na čelu sa Belom kućom, viorila se srpska trobojka.

Posebno je važno istaći veliko prijateljstvo predsednika SAD, dr Vudro Vilsona, sa našim naučnikom i počasnim konzulom Srbije u SAD Mihajlom Pupinom, čijim nesebičnim trudom je obezbeđen veliki broj dobrovoljaca i ogromna logistička i vojna pomoć.

Samo mesec dana pre nego što je srpska zastava istaknuta na Beloj kući i pre navedenih dirljivih i snažnih poruka predsednika, u SAD-u je 28. jun 1918. godine obeležen kao veliki srpski praznik – Dan Kosova. Američka štampa ushićeno je pisala o čitavom nizu manifestacija koje su priređivane tokom juna 1918. godine.

U tom talasu uznesene podrške Srbiji i srpskom narodu u SAD, važna uloga je bila državnog sekretara Roberta Lansinga. Uz tragične i herojske gubitke sa privrženim načelima slobode i istine, srpska vojska je na iskonski način potvrdila ljubav ka svojoj zemlji. Zbog toga je Robert Lansing i izjavio: „Jednog dana kada se istorija ovog rata bude pisala, njeno najslavnije poglavlje zvaće se Srbija.”

Zanimljivost:

Vek nakon što se srpska zastava zaviorila na krovu Bele kuće, 28. jula 2018. godine, u Predstavničkom domu SAD održana svečanost, na kojoj je tada obeležena stogodišnjica događaja. Istog dana je raniji ambasador SAD u Srbiji, Kajl Skot, istakao srpsku zastavu u svojoj beogradskoj rezidenciji.