KOLUBARSKA BITKA - KAKO SE RAĐALA SVETSKI POZNATA STRATEGIJA SRPSKOG RATOVANJA

Kolubarska bitka, koja se odigrala 16. novembra 1914. godine, dan je kada su ispisane važne stranice srpske istorije. To je dan kada je srpska vojska predvođena stamenim generalom Živojinom Mišićem, otpočela je protivofanzivu drugoj austrougarskoj vojnoj kampanji u Prvom svetskom ratu.

Kolubarska bitka, trajala je oko mesec dana i zavšena je sredinom decembra pobedom srpske vojske nad austrougarskim trupama uz izuzetne zasluge generala Živojina Mišića.

Kolubarska bitka kao i celokupan Prvi svetski rat, i ono što kasnije dolazi, pokazali su da srpski narod, njegovu kulturu i veru nije bilo lako izbrisati sa karte sveta.

Osnovne činjenice o Kolubarskoj bitki

Kolubarska bitka vođena od 16. novembra, kada je došlo do prvog napada na srpsku vojsku pa do 15. decembra 1914. godine, odigrala se oko reke Kolubare i na obroncima planina Suvobor i Maljen, na frontu od oko sto pedeset kilometara.

Ova bitka ima posebnu važnost i samim tim što je neprijateljska vojska brojala oko 400.000 vojnika i 400 topova, dok je srpsku vojsku činilo oko 27 000 vojnika i 426 topova. 

Stanje u vojsci pre bitke i prvi napadi neprijatelja

Tadašnji general Oskar Poćorek pokrenuo ofanzivu, nadajući se uspehu i računajući na iscrpljenost srpske vojske nakon Cerske bitke. Sve ovo se posebno odnosilo na Prvu armiju koja je pretrpela najveće gubitke i naprezanja tokom proteklih borbi.

Stanje u srpskoj vojsci nije bilo za pohvalu. Nedostajala je artiljerijska municija i sva ostala borbena sredstava. Jedina olakšica u Kolubarskoj bitki bili su nepovoljni vremenski uslovi i loša konfiguracija terena sa koga je neprijatelj nadirao.

Iako je nakratko dobila na vremenu, vojska je morala ozbiljno da se pripremi za napad. 

Strateška odluka vredna pobede

U čitavoj veoma nezahvalnoj situaciji, Petar Bojović bio je ranjen i zbog te rane više nije mogao da hoda. Ovakva situacija zahtevala je da Vrhovna komanda napravi promenu na komadantskom položaju.

Sa krajnjim ciljem da zaustavi prodor prodor austrougarskih snaga, srpska vojska se povlači na desnu obalu Kolubare i Ljiga, prema naredbi vrhovne komande pa je tako u vreme povlačenja srpske vojske za komadanta Prve armije postavljen general Živojin Mišić.

Vojvoda Mišić, kao dobro poznati vojni strateg, uspeo je da od demoralisane vojničke mase ponovo obnovi čvrste borbene jedinice sposobne za najveće podvige. Upravo se pod njegovim vođstvom odigrala, za srpski narod, najvažnija bitka Prvog svetskog rata – Kolubarska bitka.

Srpska vojska se uspešno borila sa prvim napadima neprijatelja i uprkos jako lošoj situaciji, sve do 26. novembra, uviđajući da neće moći da se odupre snažnom neprijateljskom pritisku Živojin Mišić je u noći između 21. i 22. novembra povukao svoju armiju na položaje u rejonu Suvoborske grede, odakle je po direktivi Vrhovne komande trebalo da izvrši protivnapad.

Tada se Mišić odlučio se na riskantniji potez. Uz odobrenje Vrhovne komande, vojsku je povukao na položaje ispred Gornjeg Milanovca, sa ciljem da, pregrupiše vojsku, istovremeno da joj "smanji front" kako bi mogla jačom silinom da dejstvuje na manjoj teritoriji, a pre svega je hteo vojsku da okrepi, osuši, nahrani.

Tako je 26. novembra je usledilo povlačenje.

Ovakvom odlukom, general Živojim Mišić je okrenuo tok Kolubarske bitke u korist srpske vojske.

Vrhovna komanda je ojačala Prvu armiju Drinskom divizijom Prvog poziva iz sastava Treće armije. Međutim, nakon austrougarskog energičnog napada 24. novembra srpska Vrhovna komanda je odustala od planiranog napada. 

Povlačenje vojske i njen oporavak

Mišićeva odluka o povlačenju Prve armije omogućila je da se steknu željeni uslovi za protivofanzivu. Izvršena je popuna dolaskom 1300 đaka – kaplara iz Skopskog đačkog bataljona koji su popunili komandna mesta u osnovnim vodovima. U međuvremenu je stigla i pomoć u vidu artiljerijske muncije,te vise nije bila nužna štednja municije.

Odmor i predah, pojačanje vojske, pomoć u oružju, razvijanje Mišićevog strateškog plana, i te kako je značilo srpskoj vojsci. Njihov moral bio ponovo podignut i ojačan, i bili su spremni i odlučni da napadnu neprijatelja.

Po završetku svih priprema, Mišić je izvestio Vrhovnu komandu da će 3. decembra u 3 ujutru Prva armija preći u napad.

Krajnji ishod Kolubarske bitke

Borbe su bile žestoke, a vojnici Prve armije su iz dana u dan postizali uspehe.

Već trećeg dana ofanzive zarobili su šest oficira i skoro dve hiljade vojnika, Tada su zaplenjene velike količine oružja, municije i hrane. U međuvremenu usledilo je bežanje neprijateljskih snaga pred centrima Prve armije, što je ukazivalo na rastrojstvo i mogući neuspeh austrougarske vojske.

Javljeno je da su se neprijatelji povukli iz Valjeva, a ubrzo nakon toga snage Prve armije uspele su da unište i poslednje neprijateljske otpore i utiču na njihovo potpuno povlačenje, u noći između 14. i 15. decembra.

Izbijanjem Prve armije i Užičke vojske na obale Drine i Save i oslobađanjem Beograda, posle žestokih borbi na Suvoboru, Ovčaru i Kablaru, Rudniku i Kosmaju, pobedonosno je zavšrena Kolubarska bitka. Vrhovna komanda je mogla da konstantuje da na teritoriji Kraljevine Srbije više nema nijednog neprijateljskog vojnika, sem ratnih zarobljenika. 

Istorijska važnost Kolubarske bitke

Najveći značaj Kolubarske bitke je u tome što Austrougarska nije uspela da svojim snagama uništi Kraljevinu Srbiju, zbog čega su Centralne sile i tokom 1915. godine primorane da se bore na tri fronta.

Nemačka je bila primorana da pošalje pomoć u ljudstvu na Balkanski front, čime su oslabljene njene snage na preostala dva fronta.

Kolubarska bitka je značajna i po tome što obe vojske u operacijama nisu imale strategijske rezerve, kojima bi mogle da ojačaju svoje linije tamo gde je to neophodno, već su to postizale prebacivanjem snaga sa jednog na drugi deo fronta.

Bitka je imala značaj i na svetkom planu. Silovita srpska pobeda odložila je ulazak u rat Bugarske, koja se spremala da uđe u rat na strani Centralnih sila, računajući da je Srbija poražena i da će bez borbe doći do teritorija Kraljevine Srbije.

Borba od koje je čitav svet potpuni neuspeh srpske vojske i kapitulaciju Kraljevine Srbije u istoriji ratovanja postala je odličan primer da su krajnji ishodi borba uvek nepredvidivi.

Zamimljivosti: Zbog neuspeha u ofanzivi na Srbiju i teškog poraza na Kolubari, Poćorek je posramljen i penzionisan, a Živojin Mišić uveden u red srpskih vojvoda.