KRUŠEVAC – PRESTONICA LAZAREVA

Mi bi smo rekli: i više od toga. Ovde sve znamenito živi duhom slavne istorije srednjevekovne Srbije, čija je prestonica bila baš ovde, a ponajviše uspomenom na slavnog kneza Lazara Hrebeljanovića.

O gradu

Svakako jedan od bisera koje zemlja Srbija poseduje, veliki Lazar Hrebeljanović odredio je baš ovaj grad da bude prestonica, ali ne samo prestonica, već i srednjovekovni kulturni, politički, trgovački i stvaralački centar tadašnje Srbije. Sagradio ga je od rečnog kamena čiji su ostaci zajedno sa crkvom Lazaricom u svom središtu, zauvek ostali simbol Kruševca.

Danas ovo je šarmantan i dostojanstven grad, koji leži na 189 kilometara južno od Beograda. Današnje moderno gradsko jezgro sa okolnim naseljima zahvata prostor kompozitne doline Zapadne Morave, između Župe, Kopaonika, Jastrepca i Ibarske doline.

Simboli Kruševca

Svaki Kruševljanin na pitanje šta su simboli nekadašnje srpske prestonice bez mnogo premišljanja će vam odgovoriti da su to crkva Lazarica, spomenik Kosovskim junacima, brdo Bagdala ,sa kojeg „puca pogled“ na grad, dolinu Rasine i Zapadne Morave, planinu Jastrebac i padine Kopaonika.

Crkva Lazarica građena je odmah po izgradnji Lazarevog grada, a završena 1380. godine. Knez Lazar ju je podigao kako u čast pomirenja Carigradske sa Srpskom patrijaršijom, tako i u čast rođenja svog sina Stefana. Veruje se da ju je gradio čuveni Rade Neimar.

Danas se u crkvi može videti ručno izrađen kivot, od ružinog drveta i srebra, gde počiva najveća kruševačka svetinja – knez Lazar.

Spomenik Kosovskim junacima, rad poznatog vajara Đorđa Jovanovića, dominira glavnim gradskim trgom.

Ovom prilikom želimo da istaknemo jednu posebnost ovog monumenta - to je jedan od dva spomenika u svetu koji su posvećeni vojskama poraženim u ratu. Drugi takav spomenik je u Termopilskom klancu, u Grčkoj.

Monumentalnost i snažan umetnički izraz odmah će podsetiti posetioca da je ovde nekada bila prestonica, i potpuno je jasno da je taj kolektivni, prestonički duh i danas živ u Kruševcu.

Iz savremene epohe, drugog svetskog rata, ostalo je Slobodište, poznato i kao brdo Bagdala kod Kruševca.
 

Slobodište se nalazi jugozapadno od Kruševca, na padinama brda Bagdala.
Koliko je interesantan sam Kruševac toliko je privlačna i njegova okolina. Manastir Pokrova Presvete Bogorodice u Đunisu kao i u manastir Sveti Roman, smešten par kilometara dalje , na desnoj obali Južne Morave pohodi hiljade hodočasnika svake godine. A nedaleko od Djunisa je još iz antičkih vremena poznata Ribarska banja, lečilište i rehabilitacioni centar. A tek šumoviti Jastrebac…

Zašto su Kruševljani dobili ime Čarapani

Predanja o nastanku nadimka Kruševljana – "Čarapani" vezuje se za istorijski događaj koji se zbio 25. januara (po starom kalendaru) 1806. godine. U završnim borbama za oslobođenje Kruševca u Prvom srpskom ustanku, jedna četa predvođena Mladenom Milovanovićem uspela je da, savladavši prethodno otpor Turaka u zemljanim šančevima, prodre u sam grad u toku noći „u čarapama“ nečujno i da savlada tursku posadu u samom utvrđenju.

GRAD UMETNIKA I KAFANA

Ponosni su „čarapani“ na građansku tradiciju i činjenicu da je Kruševac grad kulture. Ističu svoje nadaleko čuveno i nagrađivano pozorište ( „najbolje u Srbiji van Beograda“) u kojem su karijeru započeli bardovi srpskog glumišta: Čkalja,Rada Savićević, Đuza Stojiljković, Taško Načić, Rada Živković ali i poznati glumci mlađe generacije Sergej Trifunović, Vojin Ćetković...

Hvale se manifestacijama poput „Dani Biničkog“ u obližnjoj Jasici, rodnom mestu čuvenog kompozitora, književnim časopisom „Bagdala“ koji traje već 49 godina, horom „Sveti knez Lazar“, velikim brojem slikara i pesnika...

Kruševac je nekada bio grad kafana. Od čuvene kafane „Musa i Marko“ u Staroj čaršiji pa do „Rasine“ na ulazu u Grštak bilo je više od 60 kafana. Neke od njih su srušene ili preuređene.

Ako još uvek razmišljate da li ćete krenuti put Kruševca, treba da znate da ovde, uz duh boemštine, postoji izuzetno bogata i raznovrsna kulinarska ponuda – od etno restorana i prave domaće kuhinje do restorana sa specijalitetima od divljači, od manastirske rakije i vina do orasnica i “palačinki sa svašta”…

Pa onda, vi i dalje razmišljajte!