Najbolji srpski filmovi ikada

Srpska kinematografija stara je više od jednog veka i za svo to vreme, prolazeći kroz mnogobrojne državne zajednice i suočavajući se sa raznim izazovima, cenzurama, političkim prilikama i neprilikama, iznedrila je brojna ostvarenja, koja su obeležila mnoge generacije, a neka se i dan danas vrlo rado gledaju i omiljeni su među publikom.

Prvo srpski igrani film snimljen je 1911. godine. U pitanju je bio nemi, crno-beli film "Karađorđe", reditelja Ilije Stanojevića. Prvi igrani zvučni film snimio je, 1942. godine, reditelj Dušan Makavejev, poznat po ostavrenjima iz tzv. crnog talasa, a radi se o filmu "Nevinost bez zaštite". Deceniju i po kasnije, 1957. godine, snimljen je i prvi igrani film u boji - "Pop Ćira i pop Spira" pod rediteljskom palicom prve srpske rediteljke Soje Jovanović.

Pomenuti filmovi možda nisu najpopularniji filmovi, ali svakako će ostati zabeleženi u analima srpske kinematografije pre svega zahvaljujući tome što su bili pioniri, svako u svom domenu, kada je u pitanju tehnološki razvoj filmske umetnosti. Međutim, tu su i filmovi koji svojim kvalitetom, ali i zahvaljujući dobrom prijemu kod publike, takođe, ispisuju zlatne stranice istorije srpske kinematografije. Ipak, teško je reći koji su najbolji filmovi ikada, s obzirom na to da su ukusi različiti, pa je i pitanje šta je presudno kod određivanja najboljih filmova?! Da li je važniji ukus publike ili ukus filmskih kritičara? Ili je možda protok vremena i trajanje nekog filma najbolji pokazatelj? Ko je tu glavni sudija i ko donosi odluku koji su to dobri filmovi? Ono što je slučaj kada su u pitanju domaci filmovi i serije jeste da ukusi publike i ukusi stručne kritike nisu bili baš uvek kompatibilni, pa se neretko dešavalo da filmovi koje "saseče" kritika prođu odlično na bioskopskim blagajnama i obrnuto.

Iako vrlo nezahvalna lista za sastaviti, mi vam predstavljamo dvadesetak ostvarenja za koje smatramo da mogu poneti etiketu "najbolji filmovi ikada", a vodeći se, kako ocenama filmske kritike, tako i komercijalnim uspehom filmova i prijemu kod publike. Na vama je da čekate ovu hronološku listu i ukoliko vam je neki film promakao, odmah se bacite na gledanje.

Marš na Drinu (1964)

Režija: Živorad Žika Mitrović

Scenario: Arsen Diklić / Živorad Žika Mitrović

Uloge: Aleksandar Gavrić, Ljuba Tadić, Nikola Jovanović, Dragomir Bojanić, Zoran Radmilović... 

Radnja: Film je zasnovan na istorijskom događaju, Cerskoj bici, ali on ne predstavlja hronološki prikaz bitke, već prati dejstva i sudbine vojnika artiljerijske baterije Kombinovane divizije i njihova duhovna stanja tokom rane faze Prvog svetskog rata.

Skupljači perja (1967)

Režija / scenario: Aleksandar Saša Petrović
Uloge: Bekim Fehmiju, Olivera Katarina, Velimir Bata Živojinović

Radnja: Film je fokusiran na život Roma u jednom vojvođanskom selu, ali pored toga film se bavi i mnogim složenijim temama - ljubavlju, međuetničkim i socijalnim odnosima.
Ovaj film tipičan je predstavnik crnog talasa jugoslovenske kinematografije, ali i pored toga film je doživeo veliki komercijalni uspeh, a nagrađen je i Gran prijem žirija na Filmskom festivalu u Kanu. Pored toga, ovaj film bio je i nominovan za Oskara za najbolji strani film.

Nacionalna klasa (1979)

Režija / scenario: Goran Marković 

Uloge: Dragan Nikolić, Bogdan Diklić, Gorica Popović...

Radnja: Flojd je mladić iz beogradskog predgrađa koji je automobilski trkač u nacionalnoj klasi, a istovremeno je i veliki zavodnik. Film prati njegovu ambiciju da pređe u višu klasu, a da bi to ostvario mora da pobedi na važnoj trci, kao i da odloži služenje vojnog roka.

Ko to tamo peva (1980)

Režija: Slobodan Šijan
Scenario: Dušan Kovačević
Uloge: Pavle Vuisić, Danilo Bata Stojković, Aleksandar Berček, Dragan Nikolić... 

Radnja: U proleće 1941. godine, dan pre vazdušnog napada na Beograd, grupa putnika kreće starim, dotrajalim autobusom firme Krstić put prestonice. Situacije koje im se dešavaju na tom putu, kao i njihovi međuljudski odnosi, na komičan način simbolizuju širu sliku jednog društva koje je u haosu, kao i tragičan završetak jedne epohe koja će na kraju nestati u plamenu eksplozije. 

Dokaz kvaliteta ovog filma jeste da je omiljen među svim generacijama, a i jedan je od onih koji je naišao na sjajan prijem kako kod publike, tako i kod kritike. Višestruko je nagrađen na međunarodnim filmskim festivalima i nesumnjivo je da će trajati još decenijama.

Variola vera (1982)

Režija: Goran Marković
Scenario: Milan Nikolić, Goran Marković

Uloge: Rade Šerbedžija, Dušica Žegarac

Radnja: Film prati događaje, ali i psiho-fizičko stanje pacijenata za vreme epidemije velikih boginja na teritoriji tadašnje Srbije 1972. godine.
Film je nagrađen brojnim priznanjima kako za glumce, tako i za scenario i režiju.

Maratonci trče počasni krug (1982)

Režija: Slobodan Šijan
Scenario: Dušan Kovačević
Uloge: Pavle Vuisić, Danilo Bata Stojković, Bogdan Diklić, Zoran Radmilović, Bora Todorović, Jelisaveta Seka Sablić...

Radnja: U familiji Topalović, koju čini šest generacija muškarca, dolazi do nesuglasica kada najmlađi među njima odluči da ne želi da nastavi unosan porodični biznis - pogrebništvo. On je zaluđenik za film i zaljubljen je u ćerku poslovnih partnera svoje porodice, koji imaju nekih nesređenih računa. Tako dolazi do rata između ove dve porodice, a u tom sukobu ne biraju se sredstva. 

Kao i prethodni film na kojem su sarađivali Šijan i Kovačević, tako je i ovaj film pokupio mnoge nagrade na međunarodnim filmskim festivalima, a jednako je dobro primljen i kod publike i dan danas mogu se u svakodnevnom govoru čuti replike iz ovog ostvarenja.

Balkanski špijun (1984)

Režija / scenario: Dušan Kovačević
Uloge: Danilo Bata Stojković, Mira Banjac, Sonja Savić, Bora Todorović, Zvonko Lepetić...

Radnja: Nastao iz istoimenog dramskog dela, ovaj film prati političku paranoju bivšeg staljiniste Ilije Čvorovića, koji proganja svog podstanara, povratnika iz Francuske, za kojeg veruje da je strani agent i državni neprijatelj.

Mi nismo anđeli (1992)

Režija / scenario: Srđan Dragojević

Uloge: Nikola Kojo, Srđan Todorović, Uroš Đurić, Milena Pavlović, Branka Katić...

Radnja: Film prati buran noćni i ljubavni život dvadesetogodišnjeg studenta književnosti, koji se u početku odlično nosi sa mamurlukom i buđenjem u krevetima nepoznatih devojaka. Ipak, problemi nastaju kada jedna od njegovih devojaka ostane u drugom stanju, a onda svim silama počne da se trudi ne bi li ukrotila večitog zavodnika i naterala ga da se zaljubi u nju. 

Ova komedija bila je apsolutni hit u bioskopima, pa je i dalje među najuspešnijim srpskim filmovima ikada snimljenih kada je u pitanju broj prodatih bioskopskih ulaznica. U međuvremenu snimljena su i dva nastavka ovog kultnog filma, a sud da li su to jednako dobri filmovi kao i prvi deo ostavljamo vama.

Tito i ja (1992)

Režija / scenario: Goran Marković
Uloge: Dimitrije Vojnov, Lazar Ristovski, Miki Manojlović, Anica Dobra, Olivera Marković...

Radnja: Film govori o desetogodišnjem dečaku koji, kao i ostali narod u tadašnjoj Jugoslaviji 50-ih godina, ne može da zamisli bilo koji deo svog života bez velikog vođe nacije - predsednika Tita. Dečak u jednoj pesmi posvećenoj Titu piše kako ga voli više od svoje majke i oca, što njegove roditelje baca u očaj.

Podzemlje (1995)

Režija: Emir Kusturica

Scenario: Dušan Kovačević
Uloge: Miki Manojlović, Lazar Ristovski, Mirjana Joković...

Radnja: Film govori o porodicama koje se skrivaju u podzemnim odajama tokom nacističke okupacije Beograda. Za to vreme oni, uz pomoć ratnog profitera, proizvode oružje za pokret otpora. Nakon završetka rata oni nastavljaju taj biznis jer im njihov pomoćnik dostavlja fiktivne izveštaje o nemačkim pobedama kako bi ih zadržao u podzemlju i dalje se bogatio njihovim radom.

Film je nagrađen Zlatnom palmom na filmskom festivalu u Kanu, a bio je i srpski kandidat za Oskara.

Lepa sela lepo gore (1996)

Režija: Srđan Dragojević
Scenario: Srđan Dragojević, Vanja Bulić, Biljana Maksić, Nikola Pejaković
Uloge: Milorad Mandić, Nikola Kojo, Dragan Bjelogrlić, Marko Kovijanić, Nikola Pejaković, Petar Božović...

Radnja: Film je snimljen prema istinitom događaju, kada je sedam srpskih vojnika 1992. godine bilo devet dana okruženo u tunelu Brodar kod Međeđe, tokom rata u Bosni.
Ovaj film bio je srpski kandidat za Oskara za najbolji film van engleskog govornog područja i jedan je od filmova koji se smatra pravim klasikom srpske kinematografije.

Lajanje na zvezde (1998)

Režija: Zdravko Šotra
Scenario: Zdravko Šotra, Milovan Vitezović
Uloge: Dragan Mićanović, Nataša Šolak, Nikola Simić, Velimir Bata Živojinović...

Radnja: Junaci ove filmske priče su učenici i nastavnici jedne gimnazije u provinciji šezdesetih godina. Njihove dogodovštine tipične su za srednjoškolski uzrast i na pravi način predstavljaju presek jednog životnog doba, s obzirom na to da su prepoznatiljive i bliske svakome ko je kroz to doba i prošao.
Replike i citati iz ovog filma redovni su i danas, 20 godina kasnije, u govoru velikog broja tinejdžera.

Rane (1998)

Režija / scenario: Srđan Dragojević
Uloge: Dušan Pekić, Milan Marić, Dragan Bjelogrlić, Branka Katić, Miki Manojlović...

Radnja: Film je baziran na istinitom događaju i prati dvojicu momaka koji odrastaju u Beogradu od 1991. do 1996. godine. Njihovo detinjstvo obeležavaju sankcije, rat i kriminalizacija celog društva, a njihove sudbine vodiće ih pravo u krimi milje.

Zona Zamfirova (2002)

Režija / scenario: Zdravko Šotra (prema istoimenoj priči Stevana Sremca)
Uloge: Katarina Radivojević, Vojin Ćetković, Dragan Nikolić, Milena Dravić, Nikola Đuričko...

Radnja: Film oslikava ljubavnu priču dvoje mladih ljudi koji pripadaju različitim društvenim slojevima. Ona je ćerka bogataša uglednog trgovca, a on kujundžija, siromah. Iako osuđena na propast, njihova ljubav prevazići će sve prepreke i srušiti čaršijska pravila o tome ko je za koga prikladan. Ambijent ovog filma smešten je u Nišu krajem 19. veka.

Ovaj film prevazišao je sva očekivanja, na vrhu je lista kada se biraju najpopularniji filmovi kod nas, a prema nekim izvorima, to je i najgledaniji srpski film svih vremena, sa preko milion gledalaca u bioskopima.

Kad porastem biću Kengur (2004)

Režija: Radivoje Andrić
Scenario: Miroslav Momčilović
Uloge: Sergej Trifunović, Marija Karan, Boris Milivojević, Gordan Kičić...

Radnja: Film se sastoji iz tri međusobno povezane paralelne priče koje se dešavaju u Beogradu, a radi se o životima mladih ljudi koji su na granici prelaska u srednje godine, a pritom ništa značajno nisu uradili u svom životu.

Ovaj film obeležio je živote generacije koja je stasavala početkom milenijuma, a nagrađivan je i na međunarodnim festivalima.

Četvrti čovek (2007)

Režija: Dejan Zečević
Scenario: Boban Jeftić, Dejan Zečević
Uloge: Nikola Kojo, Marija Karan, Dragan Petrović, Bogdan Diklić, Dragan Nikolić...

Radnja: Film prati borbu majora Vojno-bezbedonosne agencije, koji se budi iz dvomesečne kome, da otkrije ko mu je ubio porodicu. Bez porodice oseća se kao da je bez identiteta, a jedina šansa da ponovo spozna sebe jeste da se upusti u igru koju mu nudi inspektor koji tvrdi da ima informacije o smrti njegove porodice.

Svedoci smo činjenice da su kod nas najpopularniji filmovi komedije, a ovo je jedan od retkih trilera u srpskoj kinematografiji, a pored toga jedan je i od najskupljih srpskih filmova.

Montevideo, Bog te video (2010)

Režija: Dragan Bjelogrlić
Scenario: Srđan Dragojević, Ranko Božić
Uloge: Miloš Biković, Petar Strugar, Viktor Savić, Aleksandar Radojičić, Nina Janković, Danina Jeftić, Nebojša Ilić, Mima Karadžić, Branimir Brstina...

Radnja: Film govori o jednom od najvećih uspeha reprezentacije Kraljevine Jugoslavije (koju su tada činili samo igrači iz Srbije) na Svetskom prvenstvu u fudbalu u Montevideu, Urugvaj, 1930. godine. Ovo je priča o trudu, požrtvovanju, veri, ali i prijateljstvu i ljubavi.

Snimljena su dva dela filma, a napravljena je i serija od 27 epizoda (tri sezone). Film je višestruko nagrađivan kako na domaćim tako i na međunarodnim filmskim festivalima.

Mali Budo (2014)

Režija: Danilo Bećković
Scenario: Dimitrije Vojnov, Danilo Bećković
Uloge: Petar Strugar, Sergej Trifunović, Tihomir Stanić, Petar Božović...

Radnja: Ova crna komedija na duhovit način govori o fenomenu krvne osvete koji je i dan danas aktuelan u nekim predelima Crne Gore. Naime, da bi svog sina jedinica zaštitio od krvne osvete, poznati crnogorski hirurg, šalje sina Budu u Beograd kod prijatelja. Tu počinje urnebesna borba mladog momka, kako sa žestokim beogradskim noćnim životom, tako i sa ljudima koji žele njegovu glavu.

Kada su u pitanju najpopularniji filmovi novije generacije ovaj film zasigurno je među vodećima, pre svega kod mlađe populacije.

Pored mene (2015)

Režija: Stevan Filipović

Scenario: Milena Bogavac, Stevan Filipović
Uloge: Slaven Došlo, Hristina Popović, Mirjana Karanović, Dragan Mićunović, Nikola Glišić...

Radnja: Odeljenje srednjoškolaca zaključano je u školi preko vikenda, bez interneta i mobilnih telefona, jer nisu želeli da otkriju ko je među njima odgovoran za napad na njihovu razrednu. Grupa mladih ljudi koji dele učionicu i školske klupe već četiri godine zapravo ne zna ništa jedno o drugom, a film je priča o otuđenju, haosu koji vlada među mladima, kao i sopstvenoj spoznaji.

Film je prikazan na mnogim festivalima širom sveta, a nagrađen je Zlatnom arenom u Puli, kao i na festivalu u Vrnjačkoj banji. Omiljeni je film milenijalaca i jedan od najgledanijih ove decenije.

Stado (2016)

Režija: Nikola Kojo
Scenario: Nebojša Romčević
Uloge: Nikola Kojo, Vesna Trivalić, Zoran Cvijanović, Nataša Ninković

Radnja: U pitanju je satirična komedija o životu glumaca iza kamere, koji u jednom trenutku stavljaju na kocku svoju egzistenciju kako bi napravili veliko filmsko umetničko delo. Na tom putu moraće da pristanu na brojne kompromise, pa čak i na "pakt sa đavolom" kako bi obezbedili sredstva za svoj rad.

Film predstavlja i svojevrsnu kritiku društva u kojem živimo, a na duhovit način prikazuje i moralne dileme i iskušenja u kojima se običan čovek svakodnevno nalazi. Ovo je jedan od onih filmova koji je bio fantastično prihvaćen od publike, bio je najgledaniji te godine u bioskopima, ali ga je kritika "sasekla" iz ovih ili onih razloga...

Svesni smo da mnogi dobri filmovi nisu našli mesto na ovoj listi iz prostog razloga jer je nemoguće sve nabrojati, te nam nemojte zameriti ukoliko ona ostvarenja za koja vi smatrate da su najbolji filmovi ikada nisu tu. Domaci filmovi i serije oduvek su privlačili posebnu pažnju publike, te ne čudi da su u istoriji srpske kinematografije snimljena mnogobrojna kvalitetna ostvarenja.